Mersin Yenişehir Belediyesi, Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şubesi ile birlikte Kentsel Alanlarda Yenilik: İklim Dostu, Akıllı Şehir Uygulamaları Paneli düzenledi. Yenişehir Belediye Başkanı Abdullah Özyiğit, panelde Yenişehir’de başlattıkları Dijital İkiz Projesi kapsamında yapılan iklim analizleri ve hayata geçirdikleri akıllı şehir uygulamaları hakkında detaylı bir sunum yaptı.
Yenişehir Belediyesi Atatürk Kültür Merkezinden düzenlenen panele, Türkiye Cumhuriyeti 50
hükümetinde Başbakan Yardımcısı, Devlet Bakanı ve Dışişleri Bakanı olarak görev yapan, Sosyal
Demokrat Halkçı Parti 3 Genel Başkanı ve Yerel Reform Girişimi Derneği Kurucu Başkanı Murat
Karayalçın, Mersin Büyükşehir Belediye Başkanı Vahap Seçer’e vekaleten MBB İklim Değişikliği ve Sıfır Atık Dairesi Başkanı Arda Alp, Çevre Mühendisleri Odası Mersin Şube Başkanı Sinan Can, oda ve sivil toplum kuruluşlarının başkan ve temsilcileri, meclis üyeleri ve vatandaşlar katıldı. Panelde ODTÜ İklim Araştırmaları ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezinde çalışmalar yürüten Dr. Öğr. Üyesi Devrim Tezcan, “İklim Değişikliğine Dirençli Kıyı Kentleri için Dijital İkizler”, CHP PM Üyesi ve İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği Başkanı Dr. Baran Bozoğlu, “İklim Dostu Sürdürülebilir Kentler”, Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Fikret Zorlu ise “Rasyonel Şehir Akıllı Şehir Ayrışması ve Örtüşmesi” konusunda sunum gerçekleştirdi.
İklim krizine karşı ortak mücadele gerekliliği
Yenişehir Belediye Başkanı Abdullah Özyiğit, panelin açılışında “İklim Değişikliğine Dirençli Yenişehir” başlıklı sunum yaptı. Başkanı Abdullah Özyiğit, konuşmasının başında iklim krizinin tüm insanlık için taşıdığı yaşamsal öneme dikkat çekerek, “Bazı şeylerin değerini kaybedildikten sonra anlıyoruz. Ancak iklim, geri dönüşü mümkün olmayan kayıplar yaşatabilir” ifadelerini kullandı. Bu krizin yalnızca bir ülkenin ya da bölgenin çabasıyla çözülemeyeceğini vurgulayan Özyiğit, tüm dünyanın topyekûn bir davranış biçimi geliştirmesi gerektiğinin altını çizdi.
Ekoloji ilkesinden dirençli kent vizyonuna
Başkan Özyiğit, göreve geldiklerinde belirledikleri 6 temel ilkeden birinin de “Ekoloji” olduğunu
hatırlatarak, bu başlık altında önemli ve özgün projelere imza attıklarını ifade etti. Yenişehir’i yalnızca yerel ölçekte dönüştürmekle yetinmediklerini belirten Özyiğit, bu kenti bir uygulama alanı olarak görüp ortaya koydukları örneklerin tüm ülkeye yayılmasını hedeflediklerini dile getirdi. Akıllı, yeşil ve dirençli Yenişehir modeli Yenişehir Belediyesinin yalnızca bugünün değil, yarının ihtiyaçlarını gözeten çevresel, sosyal ve teknolojik dengeleri gözeten bir kent modeli inşa ettiğini belirten Özyiğit, bu kapsamda Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları doğrultusunda hareket ettiklerini söyledi. Belediyenin 2020 yılında Avrupa Belediye Başkanları Sözleşmesi’ne imza atarak, Sürdürülebilir Enerji ve İklim Eylem Planı (SECAP) hazırlayan ilk belediyelerden biri olduğunu belirten Özyiğit, 2030 yılına kadar karbon salımını azaltma, 2050 yılına kadar ise nötr emisyon hedefi belirlediklerini açıkladı. Bu planın yalnızca kağıt üzerinde kalmadığını, belediyenin tüm birimlerinde eşgüdümle hayata geçirildiğini vurguladı.
Dünya Sağlık Örgütü Standartlarına Uygun Kentsel Planlama
Yenişehir Belediyesi’nin Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) “Sağlıklı Kentler” vizyonuna uygun bir kentsel dönüşüm stratejisi izlediğini belirten Başkan Özyiğit, bu kapsamda kent sağlık profilini çıkardıklarını ifade etti. Yeni projelerde; park, kreş ve yeşil alanların yer seçiminde DSÖ standartlarına uygun analizler yaptıklarını belirten Özyiğit, örneğin 400 metrelik yeşil alan erişim hedefini Yenişehir’de ortalama 300 metreye kadar düşürdüklerini, bu sayede halkın doğaya daha yakın bir yaşam sürmesini sağladıklarını söyledi.
2030 Akıllı Şehir Stratejisi ve Dijital İkiz Projesi
Yenişehir Belediyesinin hazırladığı 2030 Akıllı Şehirler Stratejik Planı ile kentin dijitalleşen dünyaya entegre, kapsayıcı ve sürdürülebilir bir yapıya kavuşturulmasının amaçlandığını dile getiren Özyiğit, bu doğrultuda Dijital İkiz Projesi ile Yenişehir’in iklim analizlerini gerçekleştirdiklerini belirtti.
Ayrıca, Bakanlığın Açık Veri Platformu üzerinden 117 veri seti yükleyerek Türkiye’de bu alanda en fazla veri paylaşan üçüncü belediye olduklarını, bu sayede tüm ülke belediyeleriyle deneyim paylaşımı sağladıklarını söyledi. Aynı zamanda Akıllı Şehir Ekosistemi Platformu’na yüklenen 65 projeyle 88 ilçe arasında ikinci sıraya yerleştiklerini ve bu başarıyla “gümüş rozet”e layık görüldüklerini belirtti.
Sıfır Atık ve Çevreci Halk Kart Projesi
Sıfır atık konusunda geç kalınmasına rağmen Yenişehir Belediyesi olarak bu konuda öncü adımlar attıklarını belirten Başkan Özyiğit, belediye iştirakiyle bir sıfır atık şirketi kurduklarını ve bu kapsamda
önce bilinçlendirme faaliyetlerine başladıklarını söyledi. Ev ev gezerek ambalaj atıklarının
ayrıştırılması konusunda bilgilendirme yapıldığını, kurulan Atık Getirme Merkezi’nde bu atıkların
ayrıştırılarak ekonomiye kazandırıldığını aktardı. Ayrıca, vatandaşı teşvik etmek amacıyla hayata
geçirilen Çevreci Halk Kart uygulamasıyla, geri dönüşüm yapan vatandaşlara ekonomik kazanç
sağlandığını ve 2.104 kişinin bu uygulamaya dahil olduğunu belirtti.
Yenişehir Belediyesinin tükettiği enerjinin tamamı yenilenebilir kaynaklardan elde edecek
Dünya Bankasından aldıkları kredi ile GES projesini hayata geçireceklerini Yenişehir Belediyesinin
tükettiği enerjinin ilk etapta yüzde 60’ını daha sonra yüzde 100’ünü güneşten karşılayacaklarını ifade
eden Başkan Abdullah Özyiğit şunları söyledi: “Yenişehir Belediyesi olarak, çevreyle uyumlu ve
sürdürülebilir bir yaşamın temelini oluşturmak için enerji politikamızdan kentsel planlamaya kadar
pek çok alanda örnek teşkil edecek çalışmalara imza atıyoruz. Bu çalışmaların merkezinde ise
yenilenebilir enerji, yeşil altyapı yatırımları ve bilimsel verilere dayalı karar alma süreçleri yer
alıyor. Dünya Bankası kredisiyle başlattığımız güneş enerjisi santrali (GES) yatırımıyla belediyemizin
enerji ihtiyacının %60’ını karşılayacak bir sistem kuruyoruz. Hedefimiz bu oranı %100’e çıkarmak.
Bu doğrultuda Silifke’nin yüksek rakımlı, rüzgar potansiyeli yüksek alanlarında 30 dönümlük bir
sahayı kiralayarak rüzgar enerjisi (RES) yatırımı başlattık. Rüzgar türbinleriyle donatacağımız bu
alanda üreteceğimiz enerjiyle birlikte, belediyemizin tüm enerji ihtiyacını yenilenebilir
kaynaklardan karşılamış olacağız. Bu yatırımların yanı sıra kent genelinde elektrikli araç şarj
istasyonları kurduk. Tesislerimize yönelik yeni GES yatırımlarını da planladık. 2025 yılını ‘Yeşil
Yenişehir – Akıllı ve Sürdürülebilir Kent Yılı’ olarak ilan ettik. Bu vizyon doğrultusunda detaylı bir
eylem planı hazırladık. Projelerimizin bir ayağını oluşturan ama tek başına yeterli olmayan bu
adımları, yeşil Toroslar ile mavi Akdeniz’i birleştirecek eksiksiz bir stratejiyle tamamlıyoruz.”
Başkan Özyiğit, yapay zeka destekli çalışmaları anlattı
Dijital İkiz Projesi kapsamında yaptıkları çalışmaların Türkiye’de ilk olduğunu kaydeden Başkan
Özyiğit, “En dikkat çeken projelerimizden biri de, Türkiye’de bir ilk olan Yenişehir Dijital İkiz ve
Mikro İklim Modeli. Bina cephe malzemeleri, ağaç tür ve boy verileri gibi verileri içeren 3 boyutlu
bir kent modeli oluşturduk. Bu model üzerinde yapay zeka destekli simülasyonlarla; yüzey sıcaklığı,
yapı morfolojisinin hava akışına etkisi, sıcaklık stresleri gibi birçok değişkeni analiz ediyoruz.
Örneğin, farklı yapı tiplerinin (alçak katlı – yüksek katlı) kentteki sıcaklık ve rüzgar hareketine
etkisini ölçtük. Yüksek yapılar rüzgar akışını engelleyip, çevre sıcaklığını yer yer 1 derece
artırabiliyor. Bu verileri kullanarak vatandaşlarımızın imar taleplerine bilimsel temelli yanıtlar
veriyoruz. Bir başka örnek: Yeşil alan yoğunluğu artırıldığında hava sıcaklığı ortalama 0.5 derece
düşüyor ve karbon tutma kapasitesi %70 artıyor. Ancak bu artış doğrusal değil; iki kat ağaç, iki kat
karbon tutmuyor. Bu gibi analizlerle imar planlarına yön veriyoruz. Yine bu modelle, çatı
zorunluluğuna yönelik meclis kararımızı da bilimsel temellere dayandırdık. Yalıtımlı çatı
sistemleriyle iç ortam sıcaklığında gündüz saatlerinde 2.3 dereceye kadar düşüş sağlanabiliyor. Aynı
zamanda bu çatı sistemleri, bina çevresindeki ısı stresini de azaltıyor. İmar parsellerinde ise her 15
metrelik alan için bir ağaç dikilmesini zorunlu kılan bir uygulama getirdik. Bu, mevcut yasal
zorunluluğun iki katı ve kentteki karbon tutulumunu önemli ölçüde artırıyor. Ağaçların, zemin
sıcaklığını ve bina cephelerinin ısınmasını azaltarak hem doğrudan hem dolaylı yollarla çevreye
katkısı olduğunu tespit ettik. Bu yaklaşımların okul yapılarında da etkisini görmek mümkün.
Yenişehir’deki BETEM (Beceri Temelli Eğitim Merkezi) okulumuz, yeşil bina standartlarına uygun
olarak inşa edildi. Geleneksel okul binalarıyla karşılaştırıldığında yeşil binaların iç ortam
sıcaklığında ciddi iyileşmeler sağladığını, enerji tüketimini azalttığını ve öğrencilerin konforunu
artırdığını gözlemledik. Bu nedenle yeşil bina inşa eden müteahhitlere yönelik teşvikler geliştirdik,
onların önünü açmaya çalıştık. Tüm bu projeler, yalnızca çevreyi korumakla kalmıyor, aynı
zamanda insan sağlığına da doğrudan etki ediyor. İklim değişikliğiyle birlikte ortaya çıkan sıcak
hava dalgaları, özellikle yaşlılar, çocuklar ve kronik hastalığı olanlar için büyük risk oluşturuyor.
Dünya genelinde her yıl yaklaşık 489 bin kişinin aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybettiği, bu
ölümlerin büyük bölümünün Asya ve Avrupa’da gerçekleştiği tespit edildi. Kentimizi iklim krizine
karşı dirençli hale getirmek için çalışmalarımıza bilimsel ve kararlı bir şekilde devam ediyoruz.
Yenişehir Belediyesi olarak yalnızca bugünü değil, yarını da düşünen ve planlayan bir anlayışla
ilerliyoruz.”
“Palmiye ağaçlarının Mersin’e bir faydası yok”
Başkan Abdullah Özyiğit, Mersin kıyı şeridinde yaptıkları mikro iklimsel analiz çalışmasına ilişkin
çarpıcı veriler paylaştı. Mersin İdman Yurdu Meydanı ile Hilton Oteli arasındaki alanda yürütülen
çalışmanın sonuçlarının, kentsel peyzaj planlaması açısından önemli ipuçları sunduğunu vurgulayan
Özyiğit, “Mersin’in sembollerinden biri olan palmiyenin, kente düşündüğümüzün aksine ciddi
zararlar verdiğini bu çalışmayla görmüş olduk. Eğer palmiyeler yerine keçiboynuzu, çam türleri ya
da jakaranda gibi gölge veren ağaçları dikmiş olsaydık, çok daha serin bir şehir manzarasıyla karşı
karşıya olacaktık” dedi. Özyiğit, simülasyon sonuçlarına göre bu ağaçların 1.7 dereceye kadar ortam
sıcaklığını düşürdüğünü söyledi. Ağaçların dikim açısının bile iklimi etkileyebildiğine dikkat çeken
Özyiğit, “İki ayrı senaryoda aynı tür ve sayıda ağaçla çalıştık; birinde kıyıya 90 derece, diğerinde 45
derece açıyla dikim yaptık. Yalnızca dikim açısını değiştirerek yer yer 1.5 dereceye varan sıcaklık
farkları elde ettik. Bu çok önemli bir veri. Ağaç sadece gölge vermez, aynı zamanda rüzgârın yönünü
ve hava akımını da değiştirir” dedi. Gölge veren ağaçların hissedilen sıcaklık üzerindeki etkisinin daha
da büyük olduğunu vurgulayan Özyiğit, “Bazı noktalarda hissedilen sıcaklık, palmiye yerine gölge
veren ağaçlar dikildiğinde 7 ila 10 derece daha düşük çıkıyor. İşte bu fark, kamusal alanların yaz
aylarında nasıl nefes alınabilir hale geleceğini gösteriyor” diye konuştu.
Çevreci asfalt için ilk adım atıldı
Başkan Özyiğit, kentte başlattıkları çevreci asfalt uygulamasına da değindi. Yenişehir’de 350 metrelik
bir alanda su geçiren, geçirgen yapılı asfalt örnek çalışması yaptıklarını belirten Özyiğit, “Görsel olarak
çok estetik durmuyor olabilir ama bu sistem yağmur suyunun toprağa karışmasını sağlıyor. Bu
anlamda sürdürülebilir bir kentsel altyapının parçası. Eğer olumlu sonuçlar alırsak
yaygınlaştıracağız” dedi.
Farklı değişkenlere göre ağaç dikimleri yapılıyor
Ekolojik planlamanın bir diğer örneğini de Öksüz Deresi çevresinde yürüttükleri ağaçlandırma
çalışmalarıyla verdiklerini ifade eden Başkan Özyiğit, “Dere kenarına ağaç dikecektik. Arkadaşlarımız
yine simülasyonlarla hangi türlerin o alanda en iyi etkiyi yaratacağını çalıştı. Jakaranda,
keçiboynuzu, defne ve İskenderun kauçuğu ağaçlarını karşılaştırdık. Bu bilimsel yaklaşım sayesinde
doğaya ve iklime en uyumlu olanı tercih ettik” dedi. Başkan Özyiğit, Yenişehir Belediyesinin
yürüttüğü tüm yeşil alan çalışmalarında artık bu bilimsel altyapıyı zorunlu kıldıklarını belirterek, “Artık
hiçbir ağacı rastgele dikmiyoruz. Hangi ağaç, nereye, ne kadar güneş, ne kadar rüzgâr alıyor;
hepsine bakıyoruz. Çünkü biz sadece bugünün değil, yarının da Mersin’ini planlıyoruz” ifadelerini
kullandı.
