Engelli olmak, bireyin gerek kişisel gerekse de sosyal hayatında kendi başına yapması gereken eylemleri yapamamasıdır. Engellilik durumu, bedensel veya ruhsal yeteneklerin doğuştan ya da sonradan hastalık ya da kaza nedeniyle etkilenmesi sonucu oluşur.

Engelli bireylerde zihinsel ya da fiziksel işlevselliklerdeki bozukluk hareket yeteneğini ve davranışlarını etkiler. Bu durum da toplumun bazı kesimleri tarafından dışlanmalarına ,ayrıştırılmalarına ve farklı gözle bakılmalarına neden olabilir. Çünkü, bir birey; alışılmamış özellikleri olan engelli bireye karşı bilinçli ya da bilinçsiz olarak tepki vererek bu durumda adapte olmakta zorlanabilir. Toplumun engelli bireylere karşı olumsuz davranış ve düşünceleri engelli bireyi oldukça zorlar ve utanma, içe kapanma, mutsuzluk ve özgüven kaybı ile beraber belki de sosyal hayattan tamamen uzaklaşmasına neden olabilir.

Engelli bireyin psikolojik durumu; doğuştan engelli, sonradan engelli, kısmen ya da tam engelli olmasına ya da engelinin hafif derecede olmasına rağmen ihtiyaçlarını karşılamak için bir başkasına ihtiyaç duymasına göre değişebilir.

Oysa ki; engelli bireylerin de her insan gibi yaşamaya hakları vardır. Ancak toplumsal destek sisteminin yetersizliği dolayısı ile engelli bireyler başka birinin yardımına muhtaç hale gelmektedir. Bu durum da gerek engelli bireyin ailesinin gerekse de toplumun bazı kurallara dikkat etmesi gerektiğini göstermektedir.

Engelli çocuğu olan ebeveyn ne yapmalı?
• Engelli bir çocuğa sahip olmak ebeveyn için oldukça zor bir durumsa da uzun vadede karşılaşılması muhtemel sorunların üstesinden daha kolay gelebilmek için durumun olduğu gibi kabullenilmesinde fayda vardır.
• Ebeveynin aşırı koruyucu olmaması, çocuğu sıkmaması, fiziksel ve sosyal ortamlardan uzaklaştırmaması gerekir.
• Beklentiler, çocuğun engeli ve özelliklerine göre oluşturulmalıdır ve çocuklardan özgüven eksikliği yaşamamaları için yapamayacağı şeyleri yapması istenmemelidir .
• Engelli çocuğu olmak bir ebeveyn için belirli zorlukları barındırsa da engelli kardeşi olması da diğer kardeş açısından bazı zorluklar barındırır. Engelli bir çocuk ve kardeşleri arasında şefkat, sevgi ve paylaşım olabileceği gibi öfke ve utanç gibi duygular da yoğun olarak yaşanabilir. Böyle bir durumda ebeveynin doğru rol model olmaları önemlidir. Çünkü ebeveynin tutum ve davranışları kardeşler arasındaki iletişimi de belirler.

Engelli bireylere toplumun diğer bireyleri nasıl davranmalı?
• Engelli olmayanlar engeli olan bireylere acıma hissi ile yaklaşabilir ya da engeli görmezden gelebilir.
• Acıma hissi ya da dışlamak, azarlamak, küçümsemek veya dalga geçmek engelli bireyin ruhsal açıdan sorunlar yaşamasına neden olabilir.
• Engelli bireylere karşı bu tutumlar engelli bireyin yaşamını zorlaştırır.
• Engelli bireyin hayatındaki sorunlar en aza indirilmeye çalışılmalı, sevgi ve saygı gösterilmeli ve hoşgörülü olunmalıdır.
• Engeli olmayan bireylere nasıl davranılıyorsa engeli olan bireylere de bu şekilde davranılmalıdır.
• Aşırı ilgi de az ilgi de engeli olan bireyleri negatif yönde etkileyebilir.
• Engelleri aşmak unutulmamalıdır ki önce zihinde başlar!
Özel gereksinimli çocuklarımızı sevmeyi ihmal etmeyelim çünkü;                                                                                                                                                                                                   SEVGİ ENGEL TANIMAZ…

Alper YILMAZ

Fizyoterapist, Köşe Yazarı