CHP’nin 20. Olağanüstü Kurultayı’nda kabul edilen tüzük değişikliğiyle bir kişi en fazla üç dönem üst üste milletvekili, belediye başkanı, belediye veya il genel meclis üyesi seçilebilecek. Değişiklikle, TBMM üyeliği için adayların belirlenmesine yönelik yöntemlerin, ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması, merkez yoklaması olduğu belirtildi. Milletvekillerinde dönem kuralı uygulaması 24 Haziran 2018 seçimleriyle oluşmuş TBMM 27. yasama dönemi itibarıyla başlayacak.
CHP Genel Başkanı Özgür Özel ise tüzüğün kabul edilmesinin ardından yaptığı ilk konuşmada, “Biz burada partinin anayasasını yaptık. Bir anayasa yapılırken 51’e 49 geçerse o tartışma 50 yıl sürer. Ne benim için ne başkası için bu tüzüğün bir maddesi ya da hepsi ne güvenoyudur ne güvensizlik oyudur. Kurultayın sonunda ortaya çıkan tabloda kazanan, kaybeden yoktur. Kazanan CHP’dir” dedi.
CHP’nin “İkinci Yüzyıl Değişim Kurultayı” adıyla ATO Congresium’da toplanan 20. Olağanüstü Kurultayı’nda tüzük değişikliğine ilişkin maddelerin oylandığı gün sona erdi. Genel Merkez’in kurultaya getirdiği metin, hiçbir değişiklik olmadan oy çokluğuyla kabul edildi.
Parti tüzüğünde yapılan değişiklikle, genel başkana, genel sekreter ve protokol yönetmeliğiyle belirlenen sırayla genel başkan yardımcıları vekalet edecek.
TBMM grup başkanı ve başkanvekilleri, partinin en üst yönetim organı olan Merkez Yönetim Kuruluna (MYK) alındı. Genel sekreterin MYK’daki sırası, genel başkan yardımcılarının önüne getirildi.
Tüzükte, 41. maddeye, “Kongrelerde başkan adayı olabilmek için kongre üye tamsayısının en az yüzde 10’unun, en çok yüzde 15’inin yazılı önerisi gerekir. Adaylar yüzde 15’ten çok imza toplayamaz, kongre başkanlığına sunamaz.” ibaresi eklendi.
Genel başkan adayı olmak için kurultay üye tamsayısının en az yüzde 5’inin, en çok yüzde 10’unun yazılı önerisi gerekecek. Yüzde 10’dan çok imza divan başkanlığına sunulamayacak. Mevcut genel başkan, isteği üzerine aday olabilecek, kendisi imza toplayamayacak, adına da imza toplanamayacak.
Değişiklikle, TBMM üyeliği için adayların belirlenmesine yönelik yöntemlerin, ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması, merkez yoklaması olduğu belirtildi. Tüzüğe göre, hangi seçim çevresinde hangi yöntemin uygulanacağına, il örgütlerinin görüşü doğrultusunda Parti Meclisince (PM) karar verilecek.
Örgüt denetiminde ön secim ve örgüt denetiminde aday yoklamasında seçim sonuçları, PM’nin kararıyla tespit edilerek, Yüksek Seçim Kuruluna merkez yoklaması usulüne göre bildirilecek. PM kararı tespit niteliğinde olup, kesinleşen seçim sonuçlarını değiştirir nitelikte olamayacak. Bu yöntemlerde kullanılacak oy pusulasında adayların bölge, cinsiyet, yaş, meslek gibi dağılımlarının dengeli olmasını sağlayacak önlemler alınacak. Bunu niçin her seçim çevresinin özelliklerine göre oy kullanma esasları yönetmelikle belirlenecek.
Örgüt denetiminde önseçim veya örgüt denetiminde aday yoklaması yapılan seçim çevrelerinde PM, TBMM üye tamsayısının yüzde 15’i kadar sırayı genel merkez kontenjanı olarak belirleyebilecek. Bu kontenjan her bir seçim çevresinde toplam milletvekili sayısının yüzde 15’i kadar olabilecek.
PM, ölçme değerlendirme yöntemlerinden yararlanarak, genel merkez kontenjanına ayrılan sıraları üçte birine kadar il örgütüne, üçte birine kadar gençlik ve kadın kolları üyelerine, üçte birine kadar da TBMM’nin mevcut partili üyelerine ayıracak. Gençlik ve kadın kolları üyelerine ayrılan sıraların en az dörtte biri önceki seçimde milletvekili seçilmiş sıralara ayrılacak.
Merkez yoklamasında ise adaylar doğrudan PM tarafından belirlenecek.
Ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması ya da örgüt denetiminde aday yoklamasına katılanlar, merkez yoklaması, merkez adaylığı veya genel merkez kontenjanı için başvuramayacak.
En az bir seçim çevresinin aday listesinin ilk sırasında engelli adaya yer verilecek.
Tüzüğe göre, bir kişi en fazla üç dönem üst üste milletvekili seçilebilecek. Yarısı tamamlanmadan seçimlerin yenilendiği yasama dönemleri hesaba katılmayacak. Önseçim, örgüt denetiminde önseçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması yöntemlerinde dönem koşulu aranmayacak. Partinin milletvekili bulunmayan seçim çevrelerinde milletvekili çıkarmak veya bu seçim çevrelerinde partinin oyunu yükseltmek amacıyla Merkez Yönetim Kurulunun önerisi PM kararıyla dönem kuralı uygulanmayabilecek.
Buraya eklenen ek maddeye göre, dönem kuralı uygulaması 24 Haziran 2018 seçimleriyle oluşmuş TBMM 27. yasama dönemi itibarıyla başlayacak.
Üç dönem kuralı yerel seçimlerde aday belirleme sürecinde de uygulanacak. Buna göre, bir kişi en fazla üç dönem üst üste belediye başkanı, belediye veya il genel meclis üyesi seçilebilecek. Ön seçim, örgüt denetiminde ön seçim, aday yoklaması, örgüt denetiminde aday yoklaması yöntemlerinde dönem koşulu aranmayacak. Seçim çevresi değişikliğinde dönem istisnası, Merkez Yönetim Kurulu önerisi PM kararıyla uygulanabilecek.
Örgüt denetiminde ön seçim veya örgüt denetiminde aday yoklamasında seçimle belirlenen milletvekili, il genel meclisi ve belediye meclisi adaylıklarında, parti meclisi ve yüksek disiplin kurulu seçiminde, il ve ilçe yönetim kurullarının seçiminde, il kongre delegeleri ve kurultay delegeleri seçimlerinde yüzde 50 cinsiyet kotası, yüzde 30 gençlik kotası uygulanacak. Cinsiyet ve gençlik kotaları kurultaylarda kademeli olarak arttırılacak.
Bu kota 18-25 yas aralığı için yüzde 10 gençlik kotası, 26-40 yas aralığı için yüzde 20 çalışma çağı kotası olarak uygulanacak.
Adaylık başvurusu olması halinde en az bir engelli, ilçe ve il yönetim kurulları ile PM’de yer alacak.
Disipline sevk işlemlerinde sevk organının ve yetkili disiplin kurulunun belirlenmesinde ilgilinin, parti suçu işlediği tarihteki görevi dikkate alınacak.
Kesinleşen cezaları bağışlama yetkisi, Yüksek Disiplin Kurulunun ve parti üyeliğinin devam etmesi durumunda cezanın kesinleştiği tarihteki başkan veya sekreterinin görüşü alınarak PM’de olacak.
Öte yandan partinin kurultay yönetmeliğindeki bazı maddelerde de düzenlemeye gidildi.
Ön seçimin örgüt gözetiminde yapılmasını öngören ve aday belirlemede genel merkeze yüzde 15 kota veren madde de dahil olmak üzere tüzüğün tamamı 900’ün üzerinde “evet” oyu ile kabul edildi.
Genel Başkan Özgür Özel ise partisinin tüzük değişikliği gündemiyle ATO Congresium’da düzenlenen 20. Olağanüstü Kurultayı’nın ardından yaptığı teşekkür konuşmasında, Türkiye’nin ve partililerin tüzükle ilgilendiğini, buna karşın salondan kavga, gürültü haberleri çıksın diye iştahla bekleyenler olduğunu söyledi.
Söz alan, özgürce düşüncelerini dile getiren tüm konuşmacılara, onları sabırla dinleyenlere ve tüm delegelere teşekkür eden Özel, “Ne benim için ne başkası için bu tüzüğün bir maddesi ya da hepsi ne güvenoyudur ne güvensizlik oyudur. Kurultayın sonunda ortaya çıkan tabloda kazanan, kaybeden yoktur. Kazanan CHP’dir. Ancak ‘CHP’de karpuz gibi ortadan ikiye yarıldılar’, ‘İl başkanlarının şu kadarı karşı’, ‘Şu maddeler geçmez, şu maddeler düşer’ diye bir spekülasyon yaratanların, olmayan bir sıklet merkezini varmış gibi servis edenlerin, partinin içinde sanki bir çelişme varmış gibi göstermeye çalışanların boşa düşmesi açısından alınan sonuç fevkalade kıymetlidir” diye konuştu.
Özel, yarın bambaşka bir Türkiye’ye, bambaşka bir Cumhuriyet Halk Partisine uyanacaklarını dile getirerek şöyle devam etti:
“Bu tüzüğün hiçbir maddesini, örgütümüzün aleyhine, örgütte emeği olan bir kişinin aleyhine, tarafımıza atfedilen yetkileri istismar etmeyeceğimize söz veriyorum. 81 il başkanımızın, bütün Türkiye’yi birlikte tatmin edecek, her bölgeye uyacak, bir yeri yaparken bir yeri bozmayacak maddelerden en çok emek verdikleri madde 52. maddeydi. Onların, 52. maddenin birinci paragrafının son cümlesi olarak kaleme aldıkları, ‘Örgütün görüşü sorulur’ yerine, ‘Görüşü doğrultusunda karar verilir’ maddesi yeterince açıktır. Şüphe varsa komisyon tutanakları vardır. Şüphesi olan için buradan ifade ediyorum ki partinin yüksek yararını gözeten, örgütümüzün vereceği karar, CHP’nin kararı olacaktır.”
Ön seçim düzenlemesine değinen Özel, “En doğru ön seçimi örgüt denetiminde mi istiyoruz, hakim denetimi mi bize uygun? Örgüt denetimi diyenler, en doğru listeyi yapıp buna çalışın. Çünkü bu sefer yapacağımız milletvekili listesi, CHP’nin iktidardaki grubunu oluşturacak olan listedir” dedi.
Cinsiyet kotası konusunda kademeli geçişi en geç 10 yıl içinde uyguluyor olacaklarını belirten Özel, şunları ifade etti:
“Benim siyasi hayatta aldığım en önemli ders, kulağımda küpe şudur, yüzde 33’e geçtiğimiz gün herkes ‘yüzde 33 kota’ diye kaldırırken arkadan bir kadın delegemiz, ‘kotaları değil kafaları değiştirdin arkadaşlar, kota değiştirmekle bu işler olmaz’ demişti. Biz bugün bu kademeli maddeyle hem gençler hem kadınlar için büyük bir tehlikeyi bertaraf ettik. Ben bu maddede büyük bir tehlike olduğunu tüm il başkanlarımdan, tüm yöneticilerden duydum. Eğer biz bugün, sizin ferasetinizle, sizin öngörünüzle, bu maddede en ufak bir 30 karşı oy yerine 100 karşı oy bile olsa aleyhimize kullanılacak bir süreç olurdu. Bugün CHP, bir bütün olarak ana maddede yüzde 50 eşit temsile oy vermiştir. Geçiş sürecini kısaltmak elimizdedir.”
Özgür Özel, artık herkese düşen görevin, partiye güç katacak her yaştan kadını CHP’ye davet etmek olduğunu söyledi. Özel, “Bunu sağladığımız noktada geçici maddedeki revizyonu yapmak da bu kardeşinizin borcunun borcudur.” dedi.
Kadın ve genç kotasına ilişkin düzenlemelere de değinen Özel, tüzüğün 52. maddesinde yapılan değişikliğe ilişkin, “Geçirdiğimiz 52. madde, eğer tamamını hakim denetiminde geçirseydik, 52. maddede ne kadınlarla ne gençlerle ilgili, ne pusulada ne yönergede bir şey yazamadık. Ama şimdi kadın temsilcisi de genç temsilcisi de engelli kotası da artık tüzük güvencesindedir.” ifadesini kullandı.
Özel, örgüt yönetiminde ön seçimin eğilim yoklaması olduğu yönündeki eleştirilere ilişkin, “Biz burada örgüt denetiminde ön seçime bir tanım getirdik. Dedik ki ‘Sonuçlarına uyulacak örgüt denetiminde ön seçimin.’ Bu AK Parti’nin yapıp da uymadığı temayül yoklamaları gibi değil. Bundan sonraki süreçte kadınların, gençlerin, engellilerin güvencesi bu tüzük ve bu tüzüğü uygulayacak bizleriz.” diye konuştu.
Tüzüğü hazırlayanlara ve kurultayda emeği bulunanlara teşekkür eden Özel, şunları kaydetti:
“Biz burada partinin anayasasını yaptık. Bir anayasa yapılırken 51’e 49 geçerse o tartışma 50 yıl sürer. Bugün bazı maddeler oy çokluyla, bazı maddeler küçük karşı oylarla geçti. Bundan sonra bu partinin ötekisi, itileni, kakılanı, ayrı olanı yoktur, olmadı. Olmadığını grubumuz gösterdi. Olmadığını Parti Meclisimiz gösterdi. Olmadığını bugün 81 il başkanımız gösterdi. Bundan sonra da birlik ve beraberlik mesajları vermeye ve Türkiye’ye ‘Biz seni yönetmeye hazırız, biz sana vadettiğimiz demokrasiyi kendi partimizde yaşıyoruz, yaşatacağız ve bundan sonra seni, Türkiye’yi en iyi biz yöneteceğiz.’ demeye hazırız. Bunun adımını bugün yaptık.”
Özgür Özel, Cumhuriyet’in ikinci yüzyılının ilk genel seçimlerinde Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün partisini iktidar yapacak parti programını görüşecekleri çalıştay için yarın yeniden toplanacaklarını söyledi.
Özel, delegelere hitaben, “Siz Türkiye’nin umudusunuz. Her birinizle ayrı ayrı gurur duyuyor, her birinizi ayrı ayrı ayakta alkışlıyorum” dedi.